Một vắc-xin thử nghiệm của tập đoàn GlaxoSmithKline đã làm giảm một nửa nguy cơ trẻ em châu Phi mắc bệnh sốt rét trong một thử nghiệm lâm sàng lớn, làm cho nó có khả năng để trở thành vắc xin đầu tiên trên thế giới chống lại căn bệnh chết người này.

Theo tin từ Reuter do David Cowell và Will Waterman biên tập (SEATTLE/LONDON) - Một vắc-xin thử nghiệm của tập đoàn GlaxoSmithKline đã làm giảm một nửa nguy cơ trẻ em châu Phi mắc bệnh sốt rét trong một thử nghiệm lâm sàng lớn, làm cho nó có khả năng để trở thành vắc xin đầu tiên trên thế giới chống lại căn bệnh chết người này.

Dữ liệu thử nghiệm của  giai đoạn cuối cùng được đưa ra hôm thứ Ba 18/10/2011 cho thấy nó đã bảo vệ chống lại bệnh sốt rét lâm sàng và sốt rét nặng ở trẻ 5 tháng tuổi đến 17 tháng tuổi ở châu Phi, nơi mà căn bệnh do muỗi truyền này giết chết hàng trăm hàng ngàn trẻ em mỗi năm.

"Những dữ liệu này đưa chúng ta đến đỉnh có mặt thuốc chủng ngừa bệnh sốt rét đầu tiên trên thế giới," Andrew Witty, giám đốc điều hành của hãng sản xuất dược phẩm Anh đã phát biểu như vậy, hãng đã phát triển vắc xin này cùng với Sáng kiến Vắc xin Sốt rét (MVI) của tổ chức phi lợi nhuận PATH.

Trong khi ca ngợi một thành tích chưa từng có, Witty, các nhà khoa học sốt rét và các chuyên gia y tế toàn cầu nhấn mạnh rằng vắc-xin này, được gọi là RTS, S hoặc Mosquirix, đã không tập trung nhanh chóng để loại trừ bệnh sốt rét. Vắc xin mới này  kém hiệu lực chống lại căn bệnh sốt rét hơn so với các loại vắc-xin khác đang chống lại các bệnh nhiễm trùng thông thường như bệnh bại liệt và sởi.

"Hẵn rằng chúng tôi đã từng mong muốn là có thể loại trừ được bệnh sốt rét, nhưng tôi nghĩ rằng vắc xin này sẽ đóng góp vào sự kiểm soát bệnh sốt rét hơn là loại trừ được bệnh", Tsiri Agbenyega, nhà nghiên cứu chính trong thử nghiệm vắc xin RTS, S ở Ghana, đã nói với Reuters tại tại hội nghị về căn bệnh này tại Seattle, Washington.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới sốt rét là bệnh lưu hành ở tại gần 100 quốc gia trên toàn thế giới và gây thiệt mạng gần 781.000 người, năm 2009.

Các biện pháp kiểm soát như nằm màn tẩm thuốc diệt côn trùng, phun thuốc tồn lưu trong nhà và dùng kết hợp với các thuốc kháng sốt rét đã giúp làm giảm đáng kể số mắc bệnh và tử vong do sốt rét trong những năm gần đây, nhưng các chuyên gia đã từng nói rằng một loại vắc xin có hiệu quả là vấn đề sống còn để hoàn thành cuộc chiến chống lại căn bệnh này.

Các dữ liệu mới này, trình bày tại hội nghị Diễn đàn Sốt rét của Quỹ Bill & Melinda Gates tại Seattle và được công bố đồng thời trên tạp chí New England of Medicine, là lần  đầu tiên từ giai đoạn cuối cùng của một giai đoạn thử nghiệm lâm sàng III đã tiến hành tại 11 vị trí thử nghiệm ở 7 nước trên toàn vùng cận sa mạc Sahara châu Phi.

Cuộc thử nghiệm này vẫn còn tiếp tục, nhưng các nhà nghiên cứu đã phân tích dữ liệu của 6.000 trẻ em trước tiên đã cho thấy rằng sau 12 tháng theo dõi, ba liều vắc xin RTS, S làm giảm nguy cơ trẻ em mắc bệnh sốt rét lâm sàng và sốt rét nặng tương ứng gần 56% và 47%.

Ông Christian Loucq giám độc tổ chức phi lợi nhuận PATH, Sáng kiến Vắc xin Sốt rét (MVI) đã nói tại hội nghị "Chúng tôi rất hài lòng với kết quả này. Chúng tôi chưa từng đi đến gần với sự thành công của một vắc-xin sốt rét như hiện nay."

Loucq cho biết sử dụng rộng rãi việc nằm màn tẩm thuốc diệt côn trùng trong thử nghiệm này – gần 75% người tham gia – đã cho thấy rằng RTS, S có thể cung cấp sự bảo vệ có ý nghĩa hàng đầu trong số các phương pháp kiểm soát bệnh sốt rét khác đang hiện có.

Kết quả ở trẻ con từ 6 đến 12 tuần tuổi được mong đợi trong thời gian một năm, và nếu mọi việc suôn sẻ, GlaxoSmithKline tin rằng thuốc chủng ngừa có thể có mặt ở trên thị trường vào năm 2015.

CHI PHÍ

Mang RTS, S đến cho trẻ sơ sinh châu Phi, người cần đến vắc xin sẽ được giúp đở với một nỗ lực quan tâm từ các nhà tài trợ quốc tế như Quỹ Gates, quỹ này đã giúp chi trả cho nghiên cứu. Các chuyên gia y tế nói rằng giá vắc xin phải rẻ, để đạt được chi phí-hiệu quả. Gates cho biết, kết quả này là một "cột mốc lớn" trong cuộc chiến chống bệnh sốt rét.

Witty đã nói một cách hóm hỉnh nếu liệu trình ba mũi vắc xin sẽ chi phí < $ 10, nhưng đã nói với các phóng viên RTS, S sẽ có thể được bán giá thấp nhất. Công ty này trước đây đã cho biết sẽ chỉ tính phí chi phí sản xuất cộng với 5% mẫu mã hàng hóa, mà sẽ được tái đầu tư vào nghiên cứu bệnh nhiệt đới. Witty cũng cho biết "Chúng tôi sẽ không thu lợi bất kỳ đồng tiền nào từ dự án này”.

Tuy nhiên, cổ phiếu của Agenus cơ quan đối tác công nghệ sinh học Hoa Kỳ của GlaxoSmithKline, mà làm cho một thành phần của vắc xin, tăng hơn 40% sau khi tin tức về kết quả thử nghiệm lâm sàng.

Bộ trưởng về phát triển quốc tế của Anh quốc, Andrew Mitchell đã cho biết vắc-xin này "cung cấp hy vọng thực cho tương lai." Ông cũng đã nói với hội nghị "Một thuốc chủng ngừa có hiệu quả lâu dài và chi phí-hiệu quả hợp lý sẽ tạo ra một đóng góp lớn đối với việc kiểm soát bệnh sốt rét".

Sốt rét bệnh do ký sinh trùng có trong nước bọt của muỗi truyền bệnh gây ra. Vắc xin RTS,S được thiết kế để tạo sức chống lại (to kick) khi ký sinh trùng xâm nhập vào dòng máu người sau khi bị muỗi đốt. Bằng cách kích thích một đáp ứng miễn dịch, nó có thể ngăn chặn sự trưởng thành của ký sinh trùng và nhân ở gan người. Nếu không có sự đáp ứng miễn dịch đó, ký sinh trùng phát triển và nhân lên ở gan người và rồi sẽ vào máu trở lại và xâm nhập các hồng cầu, gây sốt, đau mỏi cơ thể và trong một số trường hợp gây ra tử vong.

Joe Cohen, người đồng phát minh ra vắc xin RTS, S đã cho biết các dữ liệu được tin cậy và thích hợp với các thử nghiệm trước đây, cũng cho thấy hiệu quả khoảng 50%. Các tác dụng phụ, gồm sốt và sưng ở chỗ tiêm, cũng tương tự giữa nhóm trẻ em được chủng  RTS, S và một vắc xin đối chứng.

Sau thời gian làm việc 24 năm cho việc phát triển vắc xin này, ông đã nói là ông "rất tự hào về những gì mà chúng ta đã đạt được”.

Một số các nhà bình luận bên ngoài đã thận trọng về tiềm năng của vắc-xin này, nhưng đã cho biết đó là một phát triển quan trọng mà sẽ cứu sống nhiều sinh mạng. Các chuyên gia y tế thông thường thích nhìn thấy một tỷ lệ thành công 80% đối với một loại vắc xin.

"Có thể chúng tôi chưa đạt được, nhưng điều này là một bước tiến thực sự quan trọng trong khoa học", Peter đã đồng ý, ông là giám đốc Viện nghiên cứu các bệnh sốt rét John Hopkins và một người đoạt giải thưởng Nobel trước đây, đã nói với Reuters tại hội nghị.
Trong một bài xã luận đăng trên New England Journal of Medicine, Nicholas White ở Đại học Mahidol, Thái Lan cho biết, "Nó đang trở nên ngày càng rõ rằng chúng tôi thực sự có vắc xin ngừa hiệu quả đầu tiên chống lại một căn bệnh ký sinh trùng ở người."

(Theo hãng tin Reuter, Tue Oct 18, 2011 3:32pm do David Cowell và Will Waterman biên tập. World's first malaria vaccine works in major trial)