Trong tháng qua, tại Bệnh viện bệnh Nhiệt đới Trung ương đã phẫu thuật 3 trường hợp viêm giả u (IPTL – Inflammatory pseudotumor of the liver) với chẩn đoán hình ảnh trước mổ chưa loại trừ tổn thương ung thư hoặc áp xe.
Trường hợp thứ nhất là bệnh nhân Nguyễn Văn D, nam 48 tuổi ở Văn Giang – Hưng Yên. Bệnh nhân vào viện với tình trạng sốt cao, đau tức hạ sườn Phải lan sang vai phải, bệnh nhân đỡ khi nằm nghiêng. Lúc thăm khám bụng mềm, không sờ thấy gan lách to. Bạch cầu tăng. tràn dịch màng phổi Phải. Xét nghiệm tìm kháng thể với sán trong máu: Bệnh nhân dương tính với sán lá gan nhỏ; sán lá gan lớn; giun đũa chó, mèo…
Bệnh nhân được chỉ định phẫu thuật sau khi điều trị ổn định tình trạng nhiễm khuẩn với chẩn đoán trước mổ khối áp xe vỡ chưa loại trừ u gan. Phẫu thuật được tiến hành cắt gan hpt 7 và làm sạch ổ áp xe gan vỡ vào cơ hoành phải. Bệnh nhân sau mổ 7 ngày ổn định ra viện. Bệnh nhân được kết luận: tổn thương viêm giả u.
Trường hợp thứ 2 là bệnh nhân Ngô Đức T, nam 54 tuổi ở Duyệt Trung – Cao Bằng. Bệnh nhân vào viện với tình trạng chướng bụng, đau hạ sườn Phải sau khi đã khám tại cơ sở y tế khác chẩn đoán u gan trái/xơ gan và được chuyển đến Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương. Khi vào viện bệnh nhân bụng mềm, không sờ thấy gan, lách dưới bờ sườn. Xét nghiệm bạch cầu tăng cao. Nuôi cấy vi khuẩn, nấm trong phân có C. tropicalis dương tính. Hình ảnh u gan trái có tính chất cung thư biểu mô tế bào gan (HCC). Bệnh nhân được chỉ định phẫu thuật cắt gan trái với chẩn đoán U gan trái theo dõi do HCC. Giải phẫu bệnh sau mổ, về đại thể, thùy gan kích thước 20x15x5cm ở mặt dưới có khối u đường kính 3cm sát vỏ, chưa phá vỡ vỏ. Về vi thể: tổn thương dạng ổ đám, ranh giới rõ, chủ yếu là tế bòa hình thoi, nhân nhỏ, lympho bào, tương bào, trung tâm nhiều đại thực bào ăn mỡ. Không thấy u tế bào gan và u đường mật. Kết luận: tổn thương viêm giả u. Bệnh nhân sau mổ 8 ngày ra viện.
Trường hợp thứ ba là bệnh nhân Hoàng Thị N, nữ 57 tuổi, địa chỉ Hà Quảng – Cao Bằng. Bệnh nhân vào viện với tình trạng sốt cao kèm theo đau tức vùng trên rốn. Bệnh nhân đã khám tại cơ sở y tế khác có chỉ định sinh thiết nhưng do sốt cao chuyển Bệnh viện bệnh Nhiệt đới Trung ương. Khám lúc vào viện bụng mềm, không sờ thấy gan lách to dưới bờ sườn. Xét nghiệm bạch cầu tăng rất cao. Sau 3 tuần điều trị nội khoa khối giảm kt 4x6 cm, trong có nhiều vách, ranh giới không rõ. Bệnh nhân được chỉ định phẫu thuật cắt gan trái do khối áp xe điều trị nội thất bại. Giải phẫu bệnh sau mổ, đại thể, bệnh phẩm thùy gan có nhiều vùng trắng vàng xen lẫn nâu mềm ngay sát vỏ bao gan. Về vi thể, tổn thương đa ổ xơ hóa ngấm nhiều tế bào viêm mạn tính chủ yếu là lympho, tương bào, tế bào khổng lồ rải rác. Không thấy viêm đặc hiệu, kí sinh trùng và tế bào ác tính. Kết luận tổn thương viêm giả u. Bệnh nhân hậu phẫu ổn định sau mổ 8 ngày ra viện.
Theo TS Nguyễn Minh Trọng, phụ trách khoa Ngoại gan mật, ung bướu - Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương cho biết : Viêm giả u là tổn thương hiếm gặp, được mô tả lần đầu tiên ở phổi vào năm 1939. Ngoài ra, có thể gặp ở các bộ phận khác như: hệ thần kinh trung ương, các tuyến nội tiết, thận, gan, mạc nối, buồng trứng, bàng quang, vú, tụy, lách, hạch bạch huyết, phần mềm… Trong đó, viêm giả u tại gan là tổn thương lành tính hiếm gặp với đặc điểm là những tế bào viêm thâm nhiễm mạn tính cùng với những vùng xơ hóa, cho hình ảnh tương tự những tổn thương ác tính được mô tả lần đầu tiên bởi Pack and Baker vào năm 1953. Tính đến năm 1998, ghi nhận trên toàn thế giới chỉ có khoảng 80 trường hợp.
Theo TS Trọng thì Viêm giả U có nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh chưa rõ ràng. Về lâm sàng và cận lâm sàng thì không đặc hiệu. Chẩn đoán phân biệt giữa viêm giả u và các tổn thương khu trú khác còn nhiều vấn đề còn tranh cãi. Hiện nay, điều trị phẫu thuật vẫn là phương pháp được lựa chọn chính đặc biệt là ở những bệnh nhân có triệu chứng hoặc còn nghi ngờ với chẩn đoán khác.
Trọng Minh
